درباره بلوغ زودرس بیشتر بدانیم
بلوغ زودرس چیست؟
بلوغ یک دوره پیچیده برای کودکان است که شامل جهش‌های رشدی و ظهور ویژگی‌های جنسی بالغ می‌شود. این زمان از رشد جسمی و ذهنی تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند ژنتیک، محیط و رژیم غذایی آغاز و پیشرفت می‌یابد. بلوغ زودرس به شروع زودهنگام ویژگی‌های جنسی ثانویه در کودکان گفته می‌شود که پیش از ۸ سالگی در دختران و قبل از ۹ سالگی در پسران رخ می‌دهد.
تغییرات بلوغ توسط فعال شدن و بلوغ یک سیستم به نام محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-گناد (HPG) هدایت می‌شود. زمانی که نوزاد متولد می‌شود، معمولاً فعال شدن موقتی و کوتاه در این سیستم رخ می‌دهد که منجر به افزایش تولید هورمون‌های استروئیدی می‌شود. این هورمون‌ها ممکن است باعث رشد پستان در نوزادان دختر و رشد موهای ناحیه تناسلی در نوزادان پسر شوند (وضعیتی که به آن “مینی بلوغ” می‌گویند و معمولاً تا حدود دو سالگی از بین می‌رود). این مرحله معمولاً بی‌ضرر است، اما اطلاعات زیادی درباره علت وقوع آن و اهمیت آن وجود ندارد.
پس از این مرحله، محور HPG برای چندین سال غیرفعال باقی می‌ماند تا در دوران نوجوانی دوباره فعال شود. در این زمان، افزایش ترشح هورمون‌های خاص – GnRH از هیپوتالاموس، FSH و LH از غده هیپوفیز – فرآیند تولید اسپرم و ترشح تستوسترون در پسران و تولید تخمک و ترشح استرادیول در دختران را آغاز می‌کند.
برخی اصطلاحات برای ردیابی روند بلوغ به کار می‌روند:
- تلارک (Thelarche): رشد پستان‌ها که واکنشی به استروژن است.
- پوبارک (Pubarche): ظهور موهای ناحیه تناسلی که به دلیل تأثیر آندروژن‌ها رخ می‌دهد.
- آدرنارک (Adrenarche): شروع تولید آندروژن‌های غده فوق کلیه که به پوبارک کمک می‌کند.
به طور معمول، ویژگی‌های جنسی ثانویه در حدود سن هشت سالگی در دختران و نه سالگی در پسران ظاهر می‌شوند. اگر این ویژگی‌ها زودتر از این زمان شروع به شکل‌گیری کنند، این وضعیت به عنوان “بلوغ زودرس“ شناخته می‌شود.
دلایل بلوغ زودرس
-
بلوغ زودرس مرکزی (CPP)
- سیگنال‌های مغزی: رایج‌ترین دلیل بلوغ زودرس، ارسال زودهنگام سیگنال‌هایی از مغز برای شروع بلوغ است. این موضوع ناشی از فعال شدن زودهنگام هیپوتالاموس است که هورمون گونادوتروپین (GnRH) را ترشح می‌کند و غده هیپوفیز را به تولید هورمون‌های جنسی تحریک می‌کند.
- عوامل ژنتیکی: در بسیاری از موارد، علت مشخصی یافت نمی‌شود، اما ممکن است این وضعیت در خانواده‌ها ارثی باشد. استعداد ژنتیکی می‌تواند نقش مهمی در بروز این حالت ایفا کند.
-
شرایط پزشکی
- تومورها یا آسیب‌های مغزی: به ندرت، تومورهای مغزی یا نخاعی و آسیب‌هایی که تعادل هورمونی را مختل می‌کنند، می‌توانند محرک بلوغ زودرس باشند. همچنین، شرایطی مانند هیدروسفالی (تجمع مایعات در مغز) یا عفونت‌ها می‌توانند منجر به این وضعیت شوند.
- مشکلات تیروئید: کم‌کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) به دلیل اختلال در تعادل هورمونی ممکن است منجر به شروع زودهنگام بلوغ شود.
-
بلوغ زودرس محیطی (PPP)
- عدم تعادل هورمونی: در این نوع، بلوغ زودرس ناشی از تولید بیش از حد هورمون‌های جنسی توسط تخمدان‌ها، بیضه‌ها، غدد فوق کلیوی یا منابع دیگر است. این حالت ممکن است به علت تومورهای موجود در این غدد یا تماس با هورمون‌های خارجی رخ دهد.
- اختلالات ژنتیکی: بیماری‌هایی مانند سندرم مک‌کون-آلبرایت می‌توانند باعث مشکلات هورمونی و رشد جنسی زودرس شوند.
-
عوامل محیطی
- تماس با مواد شیمیایی: مواجهه با موادی که اثرات مشابه هورمون‌ها دارند، مانند مواد شیمیایی موجود در برخی پلاستیک‌ها (مانند بیسفنول A)، ممکن است در دختران باعث بلوغ زودرس شود.
-
چاقی
- تحقیقات نشان داده‌اند که چاقی، به ویژه در دختران، با شروع زودتر بلوغ مرتبط است. بافت چربی می‌تواند استروژن تولید کند که ممکن است به رشد زودهنگام پستان‌ها و شروع قاعدگی کمک کند.
شناخت علل بلوغ زودرس به مدیریت بهتر این وضعیت کمک می‌کند. گروه آموزشی و پژوهشی بسماوا پیشنهاد می کند اگر علائمی از بلوغ زودرس در کودک خود مشاهده می‌کنید، ضروری است که به یک متخصص سلامت مراجعه کنید تا ارزیابی و درمان مناسب انجام شود.
منابع:
دیدگاهتان را بنویسید