عوامل خطر پوکی استخوان که تحت کنترل ما نیستند
پوکی استخوان یکی از مشکلات رایج در جوامع امروزی است که به طور مستقیم بر کیفیت زندگی افراد تأثیر می‌گذارد. این بیماری با کاهش تراکم استخوان‌ها و افزایش آسیب‌پذیری آنها در برابر شکستگی‌ها همراه است. توجه به عوامل خطر، آگاهی از روش‌های پیشگیری و مراقبت از استخوان‌ها در مراحل اولیه می‌تواند تأثیر زیادی در جلوگیری از عوارض این بیماری داشته باشد.
عوامل خطر پوکی استخوان به دو دستۀ عوامل قابل کنترل و عوامل غیرقابل کنترل تقسیم می‌شود. عوامل غیرقابل کنترل را نمی‌توان تغییر داد و اصلاح کرد. پس باید بر عوامل قابل کنترل تمرکز کرده و آنها را بهبود بخشید.
عوامل غیرقابل کنترل را به تفکیک زیر شرح خواهیم داد:
سن: با افزایش سن احتمال بروز پوکی استخوان بیشتر می‌شود. همان‌طور که گفته شد بعد از دهۀ سوم زندگی به تدریج تودۀ استخوانی کاهش می‌یابد. کمردرد، کوتاه شدن قد، قوز پشت و شکستگی استخوان، علائم شایعی هستند که با افزایش سن دیده می‌شوند. در بسیاری از موارد، کوتاه شدن قد و وجود قوز پشت می‌تواند نشان دهندۀ شکستگی‌های قبلی مهره‌ای در افراد باشد که با پیگیری قابل تشخیص است.
جنس: زنان بیشتر از مردان به پوکی استخوان و شکستگی ناشی از آن مبتلا می‌شوند. یکی از علل آن، کوچک و ظریف بودن استخوان‌های خانم‌ها نسبت به استخوان آقایان است. همچنین تراکم استخوان آقایان بیشتر از خانم‌ها است. به همین دلیل پوکی استخوان در آقایان کمتر از خانم‌ها ديده می‌شود. یکی از عوامل پوکی استخوان در آقایان، کمبود هورمون مردانه یا تستوسترون است، مشابه حالت يائسگی در خانم‌ها.
یائسگی: هرچقدر یائسگی در سنین پایین‌تر شروع شود، خطر ابتلا به پوکی استخوان بیشتر می‌شود. یائسگی معمولاً حوالی 50 سالگی رُخ می‌دهد. با بروز یائسگی، میزان هورمون استروژن ترشح شده از تخمدان‌ها کاهش می‌یابد. این هورمون نقش مهمی در استحکام استخوان‌ها دارد و با کمبود آن تخریب بافت استخوانی افزایش می‌یابد. ورزش‌های سنگین که باعث قطع عادت ماهیانه بیش از 6 ماه می‌شوند، کاهش تودۀ استخوانی را به همراه خواهند داشت. همچنین خانم‌هایی که یائسگی زودرس دارند (قبل از 45 سالگی) و نیز بانوانی که تخمدان‌هایشان در سنین پایین با جراحی برداشته شده است، بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند.
سابقۀ فامیلی: وراثت از جمله عواملی است که در استحکام و سرعت از دست دادن تودۀ استخوان اثر دارد. سابقۀ شکستگی لگن در والدین، احتمال شکستگی ناشی از پوکی استخوان را در افراد بالاتر می‌برد.
نژاد: خانم‌های آسیایی و خانم‌هایی که پوست و موی روشن دارند، بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند.
اندازۀ استخوان‌ها: خانم‌هایی که بسیار لاغر هستند یا استخوان‌بندی ظریفی دارند، به‌دلیل وجود تودۀ استخوان کمتر، بیشتر از خانم‌های چاق یا افرادی که اسکلت‌بندی درشتی دارند، مستعد ابتلا به پوکی استخوان هستند.
بیماری‌های مزمن: پوکی استخوان به‌طور ثانویه در افرادی که به اختلالات هورمونی و متابولیسمی مانند بیماری‌های مزمن کبد و کلیه، دیابت، پُرکاری غدد تیروئید و پاراتیروئید، اختلالات رشد و هورمون‌های جنسی مبتلا هستند، دیده می‌شود. التهاب روده و بیماری‌هایی که ایجاد اختلال در جذب مواد غذایی کنند و نیز اسهال مزمن، منجر به پوکی استخوان می‌گردند. بستری شدن و عدم تحرک به‌مدت طولانی، بی‌اشتهایی عصبی، افرادی که عضو پیوندی دریافت می‌کنند و در برخی سرطان‌ها هم، پوکی استخوان بیشتر دیده می‌شود.
داروها: پاره‌ای از داروها که افراد ممکن است به‌دلیل ابتلا به بیماری‌های دیگر ناچار به استفاده از آنها باشند می‌توانند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند. از عوارض مصرف طولانی مدت ترکیبات حاوی کورتون که به‌عنوان ضدالتهاب، ضد روماتیسم و ضد آلرژی تجویز می‌شوند، پوکی استخوان است که با مصرف کلسیم و ویتامین “د”، به‌تنهایی خیلی نمی‌توان از این عارضه پیشگیری کرد. داروهای حاوی کورتون حتماً باید با تجویز پزشک مصرف شوند. همچنین مصرف طولانی‌مدت ضدتشنج‌ها و هپارین (رقیق کنندۀ خون) نیز از عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند.
پوکی استخوان یکی از بیماری‌هایی است که با مراقبت‌های صحیح و پیشگیری به موقع می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. تغذیه سالم، انجام تمرینات تقویتی و بررسی منظم وضعیت استخوان‌ها در کنار آگاهی از عوامل خطر می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت استخوان‌ها ایفا کند. با حمایت گروه آموزشی و پژوهشی بسماوا، گام‌های مؤثری برای جلوگیری از پوکی استخوان برداریم و به زندگی سالم‌تری دست یابیم.
منبع برای مطالعه بیشتر:
دیدگاهتان را بنویسید